Zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, które posiadają ubezpieczenie chorobowe i nie mogą pracować, ponieważ muszą opiekować się dzieckiem lub innym członkiem rodziny. Zasiłek opiekuńczy jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z tego artykułu dowiesz się jaka jest wysokość zasiłku oraz jak długo jest wypłacany.

Zasiłek opiekuńczy – osoby uprawnione

Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, które są objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Są to:

• pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenie lub o dzieło,
• prowadzący działalność gospodarczą,
• wykonujący pracę nakładczą,
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
• księża.

Uwaga: w przypadku zasiłku opiekuńczego nie jest istotny czas trwania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (co, jak wiadomo z innego artykułu, jest ważne w przypadku zasiłku chorobowego).

Uprawnienie do zasiłku uzyskuje osoba, która nie może pracować, ponieważ opiekuje się dzieckiem lub innym członkiem rodziny. ZUS respektuje następujące przyczyny, które spowodowały konieczność pozostania w domu i opieki:

• w przypadku dziecka do 8 lat te przyczyny to nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły, poród lub choroba niani, dziennego opiekuna, małżonka lub rodzica zajmującego się na co dzień dzieckiem,
• w przypadku dziecka niepełnosprawnego te przyczyny to choroba małżonka lub rodzica zajmującego się na co dzień dzieckiem,
• w przypadku dziecka powyżej 8 lat lub członka rodziny przyczyną jest choroba.

Inni członkowie rodziny, nad którymi opieka uprawnia do otrzymania zasiłku opiekuńczego to małżonek, rodzice, teściowie, rodzeństwo, dziadkowie, wnuki pod warunkiem, że przebywają w tym samym gospodarstwie domowym.

Zasiłek opiekuńczy można otrzymać podczas opieki nad własnymi dziećmi, dziećmi małżonka, adoptowanymi lub przyjętymi na wychowanie w ramach rodziny zastępczej.

Do zasiłku ma prawo zarówno matka jak i ojciec dziecka ale za dany okres może go otrzymać tylko jeden z rodziców.

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje jeżeli w tym samym gospodarstwie domowym przebywa osoba, która może zapewnić opiekę. Ten warunek nie dotyczy chorego dziecka w wieku do 2 lat. Prawo uznaje, że osoby które nie mogą zapewnić opieki to:

• całkowicie niezdolni do pracy,
• chorzy,
• niesprawni fizycznie lub psychicznie z powodu wieku,
• prowadzący gospodarstwo rolne,
• prowadzący działalność gospodarczą,
• odpoczywający po nocnej zmianie,
• odmawiający sprawowania opieki, (jeśli nie są zobowiązani do zapewnienia opieki przez Kodeks rodzinny lub opiekuńczy).

Zasiłek opiekuńczy – czas trwania

Czas trwania zasiłku opiekuńczego wynosi:

• 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli dziecko ma mniej niż 8 lat,
• 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli dziecko ma mniej niż 14 lat i konieczność opieki wynika z choroby lub niepełnosprawności dziecka,
• 30 dni w roku kalendarzowym, jeżeli konieczność opieki jest spowodowana chorobą niepełnosprawnego dziecka, w wieku od 14 do 18 lat,
• 30 dni w roku kalendarzowym, jeżeli konieczność opieki jest spowodowana chorobą lub pobytem w szpitalu osoby na co dzień opiekującej się dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 8 do 18 lat,
• 14 dni w roku kalendarzowym jeżeli opieka dotyczy dziecka w wieku od 14 do 18 lat lub innego członka rodziny.

Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym, niezależnie od ilości dzieci lub innych członków rodziny przebywających w danym gospodarstwie domowym.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy

Jeśli matka, która pobiera zasiłek macierzyński w czasie 8 tygodni od urodzenia dziecka nie jest w stanie się nim opiekować (np. przebywa w szpitalu, ma orzeczenie o niepełnosprawności lub porzuciła dziecko) to ojciec dziecka lub osoba z najbliższej rodziny może przerwać działalność zarobkową i wystąpić o dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Przysługuje on do 8 tygodnia życia dziecka i nie jest wliczany do limitu czasu trwania zasiłku opiekuńczego (60, 30 lub 18 dni w roku kalendarzowym).

Wysokość zasiłku opiekuńczego

Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru i jest wypłacany za każdy dzień (także wolny od pracy) sprawowania opieki na dzieckiem lub innym członkiem rodziny. Podstawą wymiaru dla pracowników zatrudnionych na umowę o pracę jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres ostatnich 12 miesięcy.

Jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż rok, to średnią wylicza się na podstawie przepracowanych pełnych miesięcy. Jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż miesiąc to jako podstawę wymiaru przyjmuje się wysokość miesięcznego wynagrodzenia z umowy o pracę.

Jeżeli umowa o pracę nie określa stałego wynagrodzenia tylko wynagrodzenie jest zmienne to podstawę wymiaru wylicza się mnożąc średnie wynagrodzenie dzienne osiągnięte przez pracownika przez ilość dni roboczych lub przyjmuje się średnie wynagrodzenie otrzymywane przez innych pracowników zatrudnionych na podobnym stanowisku w firmie.

Podstawą wymiaru dla ubezpieczonych, którzy nie są zatrudnieni na umowę o pracę, jest przeciętny miesięczny przychód za ostatnie 12 miesięcy kalendarzowych. Przychodem ubezpieczonego jest  kwota od której opłacana jest składka na ubezpieczenie chorobowe,  po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składek. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku uwzględniany jest przychód uzyskany za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Zasiłek opiekuńczy – wniosek

Aby otrzymać zasiłek opiekuńczy należy złożyć wniosek na druku:

• Z-15A, jeśli opieka dotyczy dziecka
• Z-15B, jeśli opieka dotyczy innego członka rodziny.

Druki te można ściągnąć ze strony internetowej ZUS.

Do wniosku należy dołączyć następujące dokumenty:

• zwolnienie lekarskie, jeżeli konieczność opieki jest spowodowana chorobą dziecka lub członka rodziny,
• oświadczenie od zamknięciu żłobka, przedszkola, szkoły, jeżeli konieczność opieki jest spowodowana zamknięciem jednej z tych placówek,
• decyzja inspektora sanitarnego o konieczności izolacji dziecka, jeżeli konieczność opieki jest spowodowana podejrzeniem choroby zakaźnej (kwarantanna z powodu covid-19),
• zaświadczenie lekarskie, jeżeli konieczność opieki jest spowodowana chorobą osoby opiekującej się na co dzień dzieckiem,
• oświadczenie o chorobie niani i kopia zwolnienia lekarskiego, jeżeli konieczność opieki jest spowodowana chorobą niani,
• oświadczenie o korzystaniu przez matkę dziecka z zasiłku macierzyńskiego i zaświadczenie o pobycie w szpitalu, jeżeli konieczność opieki jest spowodowana pobytem matki nowo narodzonego dziecka w szpitalu,
• oświadczenie o korzystaniu przez matkę dziecka z zasiłku macierzyńskiego i zaświadczenie o niepełnosprawności matki, jeżeli konieczność opieki jest spowodowana niepełnosprawnością matki nowo narodzonego dziecka,
• oświadczenie o porzuceniu dziecka przez matkę, jeżeli konieczność opieki jest spowodowana porzuceniem dziecka przez matkę,
• orzeczenie o niepełnosprawności, jeżeli opieka dotyczy niepełnosprawnego dziecka.

Kopiowanie tego artykułu jest dozwolone pod warunkiem zachowania linku do źródła: Zasiłek opiekuńczy

Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński jest to świadczenie wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zasiłek macierzyński przysługuje osobie, która urodziła lub wzięła na wychowanie dziecko i była w tym czasie objęta ubezpieczeniem chorobowym. Z tego artykułu dowiesz się jak długo można otrzymywać zasiłek macierzyński i jaka jest jego wysokość.

Zasiłek macierzyński – osoby uprawnione

Zasiłek macierzyński przysługuje osobom, które są objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowemu. Są to:

• zatrudnieni na umowę o pracę,
• zatrudnieni na umowę o dzieło lub zlecenie,
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
• odbywający służbę zastępczą,
• prowadzący działalność gospodarczą,
• duchowni,
• pracujący odpłatnie podczas odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.

W przeciwieństwie do zasiłku chorobowego zasiłek macierzyński nie jest uzależniony od tzw. okresu wyczekiwania. Jeżeli pracowniczka zostanie zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego, a następnego dnia urodzi dziecko to zasiłek macierzyński będzie jej przysługiwać.

Zasiłek macierzyński może otrzymać osoba, która:

• urodzi dziecko,
• przyjmie dziecko w wieku do lat 7 (do 10 lat, jeśli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny) na wychowanie,
• przyjmie dziecko w wieku do lat 7 (do 10 lat, jeśli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny) na wychowanie jako rodzina zastępcza (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej).

Zasiłek może otrzymać matka lub ojciec dziecka, przebywający na urlopie macierzyńskim, tacierzyńskim, rodzicielskim lub ojcowskim.

Zasiłek macierzyński – czas trwania

Czas trwania zasiłku macierzyńskiego jest uzależniony od rodzaju urlopu, na którym przebywa osoba opiekująca się dzieckiem. Poniżej omówię wszystkie możliwe przypadki.

Urlop macierzyński – przysługuje kobietom, które w czasie trwania zatrudnienia urodziły dziecko. Natomiast prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje także innym osobom – tym, które wzięły dziecko na wychowanie oraz ojcu dziecka (urlop tacierzyński). Długość urlopu macierzyńskiego oraz urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego jest taka sama i wynosi:

• 20 tygodni w przypadku urodzenia lub wzięcia na wychowanie jednego dziecka,
• 31 tygodni w przypadku urodzenia lub wzięcia na wychowanie dwojga dzieci,
• 33 tygodni w przypadku urodzenia lub wzięcia na wychowanie trojga dzieci,
• 35 tygodni w przypadku urodzenia lub wzięcia na wychowanie czworga dzieci,
• 37 tygodni w przypadku urodzenia lub wzięcia na wychowanie pięciorga i więcej dzieci.

Zasiłek macierzyński przysługuje przez cały okres trwania urlopu macierzyńskiego. Kobieta może pójść na urlop i zasiłek macierzyński na 6 tygodni przed spodziewaną datą porodu. Wtedy po porodzie wykorzystać może tylko pozostałą część urlopu i zasiłku.

Jeżeli kobieta wykorzystała po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego to może skrócić urlop i wrócić do pracy. Wtedy pozostałą część urlopu i zasiłku może wykorzystać ojciec dziecka (urlop tacierzyński). Zasada ta dotyczy także opiekunów, którzy przyjmują dziecko na wychowanie.

Jeśli dziecko wymaga opieki szpitalnej, a matka wykorzystała po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego może przerwać okres urlopu i pobierania zasiłku, a pozostałą część wykorzystać po powrocie dziecka ze szpitala. Taka sam zasada obowiązuje w przypadku osób korzystających z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Jeśli dziecko umrze podczas porodu lub zanim ukończy 8 tydzień życia, matce przysługuje zasiłek macierzyński przez 8 tygodni, nie krócej jednak niż przez 7 dni od śmierci dziecka.

Jeśli matka dziecka umrze to ojciec dziecka otrzyma zasiłek macierzyński na pozostały okres od dnia śmierci matki dziecka. Jeśli matka porzuci dziecko to ojciec dziecka może pobierać zasiłek macierzyński przez okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, gdy matka korzystała z tego urlopu po porodzie co najmniej przez 8 tygodni. Może też otrzymać dodatkowy zasiłek opiekuńczy jeśli matka porzuciła dziecko przed upływem 8 tygodni od porodu.

Urlop rodzicielski – przysługuje osobom, które korzystały z urlopu macierzyńskiego. Długość urlopu wychowawczego wynosi:

• 32 tygodnie w przypadku urodzenia lub wzięcia na wychowanie jednego dziecka,
• 34 tygodnie w przypadku urodzenia lub wzięcia na wychowanie dwojga lub więcej dzieci.

Urlop rodzicielski może wykorzystać w całości jedno z rodziców, mogą go wykorzystać oboje rodzice równocześnie (po 16 lub 17 tygodni), a mogą go także wykorzystać oboje rodzice na zmianę.

Urlop ojcowski – przysługuje mężczyznom wychowującym dziecko, które:

• ma mniej niż 2 lata, w przypadku własnego dziecka,
• ma mniej niż 7 lat (10 lat, jeśli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny), a od uprawomocnienia decyzji adopcyjnej upłynęło mniej niż 2 lata, w przypadku dziecka wziętego na wychowanie.

Długość urlopu ojcowskiego wynosi 14 dni. Można go wykorzystać w całości albo w dwóch częściach po 7 dni.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Zasiłek macierzyński za okres przebywania na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopie ojcowskim wynosi 100% wymiaru zasiłku. Zasiłek macierzyński za okres przebywania na urlopie rodzicielskim wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku przez:

• 6 tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia lub wzięcia na wychowanie jednego dziecka,
• 8 tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia lub wzięcia na wychowanie dwojga lub więcej dzieci,
• 3 tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku wzięcia na wychowanie dziecka, gdy uprawniony ma prawo do 9 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługujący  po  upływie powyższych okresów wynosi 60% podstawy wymiaru zasiłku.

W przypadku gdy miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych jest niższa niż świadczenie rodzicielskie (obecnie 1000 zł miesięcznie) to zasiłek macierzyński podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego.

Zasiłek macierzyński – wniosek

Płatnikiem zasiłku macierzyńskiego jest ZUS, jeżeli beneficjent jest zatrudniony przez firmę zatrudniającą do 21 osób. W przypadku większych firm płatnikiem jest przedsiębiorstwo, które następnie rozlicza się z ZUS-em.

Wniosek należy pobrać ze strony zus.pl, a następnie wypełnić i wysłać do ZUS-u razem z dodatkowymi dokumentami, którymi są:

• zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu – w przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres przed porodem,
• odpis skrócony  aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem – w przypadku występowania o zasiłek macierzyński  za okres od dnia porodu.

Kopiowanie tego artykułu jest dozwolone pod warunkiem zachowania linku do źródła: Zasiłek macierzyński

Zasiłek chorobowy

Zasiłek chorobowy jest to świadczenie przysługujące osobom, które stały się niezdolne do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Dokumentem niezbędnym do otrzymania zasiłku jest zwolnienie lekarskie. Z tego artykułu dowiesz się, jaka jest wysokość zasiłku chorobowego, co to jest okres wyczekiwania oraz jak długo jest wypłacany zasiłek chorobowy.

Zasiłek chorobowy – komu przysługuje

Zasiłek chorobowy przysługuje osobom, które są objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym to:

• zatrudnieni na umowę o pracę,
• członkowie rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,
• odbywający służbę zastępczą.

Dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym mogą być objęte osoby, które

• są zatrudnione na umowę zlecenie, o dzieło, agencyjną lub inną umowę cywilno-prawną
• wykonują pracę nakładczą,
• prowadzą działalność gospodarczą,
• są duchownymi,
• wykonują pracę podczas tymczasowego aresztowania lub w czasie odbywania kary pozbawienia wolności.

Prawo do zasiłku ubezpieczony nabywa po tzw. okresie wyczekiwania. Okres wyczekiwania jest to minimalny okres objęcia nieprzerwanym ubezpieczeniem chorobowym zanim ubezpieczony nabędzie prawo do zasiłku. Okres wyczekiwania wynosi

• 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego w przypadku osób objętych ubezpieczeniem obowiązkowym,
• 90 dni dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego w przypadku osób objętych ubezpieczeniem dobrowolnym,
• Od pierwszego dnia w przypadku posłów i senatorów, którzy przystąpili do ubezpieczenia w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji oraz absolwentów szkół, uczelni, szkół doktorskich, którzy przystąpili do ubezpieczenia w ciągu 90 dni od zakończenia kształcenia,
• Od pierwszego dnia w przypadku osób, które uległy wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy.

Ważne: Aby uzyskać prawo do zasiłku składka na ubezpieczenie chorobowe musi być opłacana terminowo czyli do 10 dnia każdego miesiąca (osoby samozatrudnione) lub do 15 dnia miesiąca (przedsiębiorcy zatrudniający dodatkowych pracowników). Brak terminowego opłacenia składki powoduje, że przez następne 3 miesiące przedsiębiorca nie będzie miał prawa do zasiłku chorobowego.

Zasiłek nie zostanie wypłacony osobom, które:

• przedstawiły sfałszowane zaświadczenie lekarskie,
• zachowały prawo do wynagrodzenia za pracę mimo choroby,
• zachorowały podczas urlopu wychowawczego lub bezpłatnego,
• wykonywały pracę zarobkową podczas zwolnienia lekarskiego
• popełniły przestępstwo lub wykroczenie, których skutkiem była niezdolność do pracy (np. złamały nogę podczas niszczenia mienia).

Zasiłek chorobowy nie zostanie także wypłacony za pierwszych 5 dni niezdolności do pracy spowodowanych nadużyciem alkoholu.

Wysokość zasiłku chorobowego

Wysokość zasiłku chorobowego nie jest taka sama dla wszystkich tak jak w przypadku zasiłku dla bezrobotnych ale zależy od wysokości wynagrodzenia lub przychodów ubezpieczonego. Spowodowane jest to tym, że składki na ubezpieczenie chorobowe również nie są stałe ale zależne od wysokości wysokości wynagrodzenia lub przychodów (2,45% podstawy wymiaru).

Podstawą wymiaru zasiłku chorobowego jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie za 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Ustalając podstawę wymiaru zasiłku należy przyjąć przychód będący podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe lub wypadkowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne. Wysokość zasiłku chorobowego wynosi:

• 70% podstawy wymiaru jeśli chory przebywa w szpitalu,
• 80% podstawy wymiaru w przypadku zwykłej choroby,
• 100% podstawy wymiaru jeśli chora jest w ciąży, przyczyną niezdolności do pracy był wypadek w drodze do lub z pracy albo poddanie się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Zasiłek chorobowy jest wypłacany za każdy dzień niezdolności do pracy, łącznie z dniami wolnymi. Wysokość zasiłku za każdy dzień wynosi 1/30 zasiłku miesięcznego. Zasiłek chorobowy jest wypłacany przez ZUS.

Zasiłek chorobowy – czas trwania

W przypadku pracowników, osób wykonujących pracę nakładczą lub służbę zastępczą zasiłek chorobowy jest wypłacany od 34 dnia niezdolności do pracy (od 15 dnia niezdolności do pracy przypadku ludzi, którzy ukończyli 50 rok życia). Przez pierwsze 33 dni choroby (14 dni w przypadku osób starszych niż 50 lat) wynagrodzenie wypłaca pracodawca.

Natomiast w przypadku pozostałych osób (np. prowadzących działalność gospodarczą) zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy.

Maksymalna długość wypłacania zasiłku chorobowego to:

• 182 dni, w standardowych przypadkach
• 270 dni jeśli przyczyną niezdolności do pracy jest gruźlica,
• 270 dni jeśli niezdolność do pracy nastąpiła w trakcie ciąży.

Kopiowanie tego artykułu jest dozwolone pod warunkiem zachowania linku do źródła: Zasiłek chorobowy